Camilo Nogueira, un dos máis destacados dirixentes do nacionalismo galego e actual deputado do Bloque Nacionalista Galego no Parlamento Europeo, defende, nesta primeira entrega da colección XERAIS ENSAIO que a memoria da nación necesita ser recuperada para o futuro de Galiza, para evitar cair no esquecemento antes de ter sucedido. Unha memoria da nación constituída pola tradición histórica ou conxuntos dos trastornos históricos acumulados que lle deron a Galiza un carácter diferenciado e pola estructuración contemporánea da vontade política nacional. Esta recuperación, na opinión de Nogueira, esixe a crítica da ideoloxía española que deturpa o pasado común dos pobos peninsulares e lle dá un carácter determinista á existencia do propio Estado na súa forma actual.
A crítica da ideoloxía española, baseada na idea de España como unha realidade política unitaria desde o tempo romano e godo, na interpretación da Idade Media como un proceso que conduciría necesariamente á hexemonía de Castela e na concepción do Estado español como unha unidade procedente do século XV, son pezas centrais deste ensaio de Nogueira. Para o autor, a historiografía español nega a tradición romana, sueva, galega e portuguesa do occidente da península, ocultando particularmente Gallaecia como principal reino cristián ante Al-Ándalus, ignora o carácter e os intereses extrapeninsulares das dinastías que durante a Idade Moderna gobernaron o territorio español como un patrimonio persoal e non recoñece que nos séculos XIX e XX as nacións periféricas presentaron diferentes e lexítimas propostas políticas para construír un estado plurinacional.